Web3 Uygulamalarının İlk Dönemindeki Ponzi Modeli Krizi ve Gelecek Gelişimi

Web3 uygulamaları, erken aşamalarda kısa yaşam döngüsü ve tek tip ekonomik model gibi sorunlarla karşı karşıya kalıyor. Çoğu proje kaçınılmaz olarak Ponzi modelini benimsemiştir ve bu durum üzerinde derinlemesine düşünmemiz gerekiyor.

İş modeli evriminin sürecine baktığımızda, başlangıçta "ürün sağlayıcı vs kullanıcı" tek taraflı ilişkiden, internet çağında "ürün sağlayıcı vs platform sağlayıcı vs kullanıcı" üç taraflı bir düzene geçildiğini görebiliyoruz. Bu aşamada, platform sağlayıcıları teknik avantajlarıyla kullanıcıları bir araya getirerek, ürünler ile tüketiciler arasında bir aracılık yapmaktadır. Kullanıcılara finansman sübvanse ederek ve trafik çekerek, nihayetinde reklam, komisyon gibi yöntemlerle kâr elde etmektedirler.

Ancak, bu model hâlâ sorunlar barındırıyor. Kullanıcılar her zaman pasif bir konumda kalıyor ve platform tarafı ile ürün tarafı birlikte kazançları paylaşıyor. İnternet fenomenlerinin ürün satışı gibi yeni biçimler ortaya çıksa bile, bu temelde kullanıcıları tüketmekten başka bir şey değil, sadece ek deneyimler ekliyor.

Web3'ün ortaya çıkışı bu sorunu çözmeyi amaçlamaktadır. "Ürün tarafı vs merkeziyetsiz sistem vs kullanıcı" adlı yeni bir modeli ortaya koymaktadır. Bu merkeziyetsiz sistem, Web3'ün özelliklerini yansıtan çeşitli protokollerden oluşmaktadır: merkeziyetsizlik, gizlilik koruma ve uzlaşma haklarının belirlenmesi. Kullanıcılar, kendi varlıklarını ve bilgilerini kontrol edebilir ve sistemin karar alma süreçlerine katılabilir.

Ancak, şu anda Web3 uygulamaları hala erken aşamadadır ve gerçek ürün tarafının müdahalesinden yoksundur. Çoğu proje takımı yalnızca "merkeziyetsiz sistem vs kullanıcı" çerçevesinde hareket edebiliyor ve bu da karşılıklı olarak birbirini sömürme fenomenine yol açıyor. Mevcut Web3 uygulamaları, sıradan kullanıcılara net bir değer sunmakta zorlanıyor ve pratik sorunları çözemiyor.

Buna rağmen, Web3'ün bir safsata olduğunu düşünmemeliyiz. Sadece gelişiminin başlarında, altyapısı eksik ve olgun ürünlerin yokluğu var. Son birkaç yıla baktığımızda, Web3 basit kamu blok zincirleri ve tokenlerden, DeFi, NFT ve zincir oyunları gibi daha karmaşık şekillere evrildi. Bu ilerlemeler gelecekteki gelişmeler için bir temel oluşturdu.

Gerçek bir Web3 iş modeli gerçekleştirmek için hala bir süre gerekecek. AI alanındaki gelişmelere bakarak, derin öğrenme teorisinin ortaya çıkmasından büyük ölçekli uygulamalara kadar on yıldan fazla zaman aldı. Bu süre zarfında, Ponzi modeli devam edebilir, ancak bu değişmez değildir; daha şık ve sürdürülebilir olacak şekilde tasarlanabilir.

Web3 alanına gerçek ürün sahiplerini çekmek için birkaç koşulun yerine getirilmesi gerekiyor:

1. Küresel ölçekteki düzenleyici sorunlar çözüldü.
2. Altyapı tamamlandı, güvenlik önemli ölçüde arttı
3. Merkeziyetsiz fikir geniş çapta kabul görmektedir.
4. Web2'nin çözemediği veya maliyetinin çok yüksek olduğu acı noktaları ortaya çıkıyor.

Bu koşulların kademeli olarak karşılanmasıyla, Web3 uygulamaları saf bir Ponzi modelinden kurtulmayı ve daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir gelişim sürecine girmeyi umuyor.